تفاوت داکت اسپلیت و کولر گازی + مزایا و معایب

زمان مطالعه: 8 دقیقه

در این مقاله به مقایسه‌ و تفاوت داکت اسپلیت و کولر گازی و مزایا و معایب هر کدام می پردازیم. اما قبل از هرچیز باید بدانیم که علم مهندسی ساختمان در مبحث سلامت خانواده، بر چه مواردی تاکید می‌کند.

در تعاریف طراحی مباحث نظام مهندسی ساختمان، برای انسان بر اساس دما و رطوبت ((محدود‌ه‌ی آسایش)) یا ((نقطه‌ی آسایش)) تعریف شده است که بر اساس شرایط هر منطقه کمی متفاوت می‌باشد. رطوبت بین ۵۰ تا ۵۵ درصد و دمای بین ۲۳ تا ۲۵ درجه‌ی سانتی‌گراد را محدوده‌ی آسایش انسان در نظر می‌گیرند که بدن انسان نسبت به این شرایط، از نظر تعرق، تنفس و تبادل دمایی در حالت مطلوب می‌باشد.

هدف از طراحی، تولید، نصب و اجرای دستگاه‌ها و سیستم‌های تهویه مطبوع، رسیدن به نقطه‌ی آسایش انسان است که در انتخاب آن، باید دقت شود که متناسب با شرایط موجود انتخاب شود. 

نکته‌ی بسیار مهم و قابل توجه در مورد داکت اسپیلیت و کولر گازی (اسپیلیت) این است که:

1. به علت پاشش مستقیم مبرد به اواپراتور و رسیدن به نقطه‌ی صفر، رطوبت هوا به شدت گرفته می‌شود که به این علت، این دستگاه‌ها بیشتر مناسب مناطق شرجی می‌باشند و در مناطق گرم و خشک (مانند اصفهان، یزد و …)، سرمای تولید شده توسط دستگاه، سرد و خشک و سوزناک می‌باشد که باعث می‌شود برای سیستم تنفس، سینوس‌ها و به طور کلی بدن انسان، مناسب نباشند.
2. به دلیل پایین آمدن رطوبت هوا، جرم هوا کاهش یافته و در نتیجه اینرسی گرمایی هوا کاهش می‌یابد که این موضوع سبب بالا رفتن هزینه‌های انرژی می‌شود.

 

کولرگازی (اسپلیت)

کولرهای گازی اسپلیت مانند سیستم‌های تهویه مطبوع بوده و در آن فقط قسمت اواپراتور در داخل نصب می‌شود و سایر قسمت‌ها از جمله کمپرسور در محفظه ای به نام یونیت خارجی ( کندانسور ) قرار دارند.

برای ارتباط دو واحد به یکدیگر از لوله‌های مسی استفاده می شود. با توجه به قرار داشتن کمپرسور در یونیت خارجی، منبع سر و صدا از محل دور شده و بنابراین این نوع کولرها دارای صدای کمی در داخل می‌باشند (تنها منبع صدای داخلی، فن یونیت داخلی می باشد).

 

داکت اسپلیت

سیستم داکت اسپلیت چیست؟

سیستم داکت اسپلیت سیستمی است که از دو بخش جداگانه تشکیل شده است:

• یونیت داخلی 
• یونیت خارجی

به یونیت خارجی آن اصطلاحا ((کندانسور یونیت)) می‌گویند که شامل کویل کندانسور، فن کندانسور و کمپرسور می‌باشد.

به یونیت داخلی (( اواپراتور یا هواساز)) گفته می شود. ارتباط بین یونیت داخلی و یونیت خارجی توسط لوله‌های مسی عایق شده صورت می‌گیرد.

نحوه کارکرد

نحوه‌ی کارکرد آن به این صورت است که گاز در داخل کندانسور توسط کمپرسور متراکم و توسط فن گرمای آن کاسته شده و به مایع تبدیل میشود، این مایع توسط لوله های مسی به داخل اواپراتور انتقال پیدا کرده و در آن جا با پاشش به داخل کویل اواپراتور و کاسته شدن فشار از روی آن باعث سرد شدن کویل اواپراتور شده که با چرخش فن (اواپراتور) و انتقال گرما از محیط به فین‌های اواپراتور دمای محیط کاهش می یابد و گرمای محیط توسط گاز جذب و از طریق لوله‌های برگشت به کندانسور و کمپرسور انتقال می‌یابد و این سیکل به طور دائم و منظم ادامه پیدا می‌کند.

دسته بندی انواع داکت اسپلیت

1.  داکت اسپلیت معمولی
2. داکت اسپلیت اینورتر

داکت اسپلیت‌های معمول، معمولا داری دو گرید مصرف انرژی A و B می‌باشند که در هنگام خرید باید به آن دقت نمود؛ داکت اسپلیت‌های ارزان قیمت و بی کیفیت در اکثر موارد مصرف برق بسیار بالایی دارند و هزینه‌های زیادی را برای مصرف‌کنندگان ایجاد می‌کنند.

داکت اسپیلت با سسیتم اینورتر:

یکی از متداول ترین سیستم‌های معرفی شده در بازار تاسیسات سرمایشی و خنک کننده کمپرسور‌های نوع اینورتر می‌باشد که بر روی انواع اسپلیت و داکت اسپیلت نصب می‌گردد.

مزیت آن‌ها نسبت به کمپرسورهای معمولی آن است که ،کمپرسور در حین کار خاموش و روشن نمی‌شود. در این حالت کمپرسور توسط اینورتر سرعت چرخش روتور را کاهش میدهد،در نتیجه ظرفیت کمپرسور را میتواند به حداقل برساند و در نتیجه ظرفیت (خنک کاری) دستگاه به حداقل کاهش می‌یابد. این نوع سیستم‌ها برخلاف آنچه که در تبلیغات تجاری در مورد آن‌ها می‌گویند نمی‌تواند در هزینه‌های کلی سالیانه و تعمیرات و نگهداری این سیستم ها چندان موثر و مقرون به صرفه باشد.

به دلیل آنکه اصطحکاک دائمی در اثر کار مداوم در آن ها بیشتر است، در طول زمان باعث خرابی بیشتر کمپرسور و هزینه‌های ناشی از آن را در پی دارد، به خصوص در مورد کمپرسور هایی که با گاز R410 کار می‌کنند، به دلیل فشار بالای کارکرد کمپرسور آن ها این نوع کمپرسور‌ها بیشتر به دلیل آنکه کمتر به شبکه‌ی برق ضربه و شوک وارد می‌کند ساخته شده‌اند به خصوص در مناطق و کشور‌هایی که از نیروگاه‌های خورشیدی جهت تامین برق استفاده می‌شود، کاربرد بیشتری دارد.

شیوه و نحوه نصب داکت اسپلیت

از دهانه خروجی هواساز یا همان یونیت داخلی در سقف کاذب کانال کشی انجام شده و در قسمتی که نیاز باشد دریچه‌‌ی کانال تعبیه می‌گردد و متناسب با هر فصل، هوای سرد یا گرم خارج می‌شود.

نحوهی گرمایش در داکت اسپلیت

در داخل فن کویل‌های کانالی (داکت فن کویل) و در کنار کویل سرمایش، کویل گرمایشی هم قرار گرفته است که معمولا با آب گرمی که توسط پکیج گرمایشی تامین شده است فعال می‌گردد و به این صورت عمل می‌کند که آب توسط پمپ داخل کویل گرمایش به چرخش درآمده و کویل را گرم می‌کند و در نتیجه توسط فن و با چرخش هوا در داخل ساختمان گرمایش مورد نیاز را فراهم می‌نماید. همچنین در بعضی از مدل‌ها این گرمایش توسط شیر سه طرفه یا همان سیستم هیت پمپ تامین می‌گردد که البته در مناطقی که دمای هوا به زیر صفر می‌رسد عملا کاربردی ندارند.

بهترین مکان برای دریچه مکش 70 سانتی متر تا یک متر از زیر زمین می‌باشد.

 

مزایای استفاده از داکت اسپلیت

1.  مستقل بودن هر واحد
2. هزینه اولیه ارزان
3. تعمیر و نگهداری کم
4. کارکرد آسان
5. طول عمر مناسب

معایب استفاده از داکت اسپلیت

1. کنترل زوم ندارد، هنگامی که دستگاه داخل آپارتمان روشن می‌شود‌، تمام فضا اعم از سالن و اتاق‌های خواب هم دما می‌شوند با وجود ترموستاتی که در بزرگترین فضا قرار گرفته است‌، دمای هوا اندازه‌گیری می‌شود و این از بزرگترین معایب سیستم داکت اسپلیت است.
2. در مقایسه با مینی چیلر یا چیلر مصرف برق آن تا حدودی بالاتر می‌باشد، ولی نسبت به اسپلیت دیواری مصرف برق آن کمتر می‌باشد.
3. در اکثر داکت اسپلیت‌ها صدای دستگاه آزاردهنده می‌باشد.

در انتخاب دستگاه داکت اسپلیت دو فاکتور بسیار مهم وجود دارد:

1. انتخاب دستگاه
2. اجرای درست و اصولی

برای بهره مندی از بالاترین کارایی سیستم داکت باید اجرای کانال‌کشی و لوله‌مسی توسط افراد مجرب انجام شود. به راحتی می‌توان گفت 50 درصد کارآیی دستگاه وابسته به اجرای اصولی دستگاه است.

 

توصیه هایی برای استفاده صحیح از کولر‌های گازی

• بزرگ‌ترین عامل گرم شدن اتاق‌ها معمولا آفتاب است که حتی روزهای ابری نیز ممکن است قابل توجه باشد، این گرما به سرعت از راه شیشه‌ها و پنجره‌ها و به آهستگی از طریق دیوارهای خارجی و سقف به اتاق تحمیل می‌شود. اما با استفاده از این وسایل و تمهیدات می‌توان بار سرمایی ناشی از آفتاب را کاهش داد:

1.  پرده یا کرکره داخلی
2. سایبان یا کرکره بیرونی
3. شیشه های آینه ای و سطوح منعکس کننده
4. عایقکاری سقف و دیوارهای خارجی و استفاده از روکار منعکس کننده

• دومین منبع بزرگ بار سرمایی اتاق معمولا وسایل الکتریکی از قبیل رایانه‌ها، مونیتورها، چاپگرها، دستگاه‌های فتوکپی، تلویزیون، چراغ‌های روشنایی و غیره می‌باشند. این نوع بار سرمایی معمولا در ادارات و دفاتر بیشتر از خانه ها است. یک راه کاستن از بار سرمایی این وسایل، خاموش کردن آن‌ها در مواقع بیکاری است.
• راه دیگر این است که برای روشنایی به جای لامپ‌های رشته‌ای از لامپهای فلوئورسنت که انرژی مصرفی و اتلاف گرمایی آن‌ها کمتر است استفاده شود. با حداکثر بهره مندی از روشنایی روز سعی گردد نیاز به روشن کردن لامپ کمتر شود. البته به شرطی که بار گرمایی ناشی از آفتاب از بار گرمایی لامپ‌ها بیشتر نشود.
• بار سرمای هوای نفوذی ممکن است بسیار زیاد باشد ، باز بودن پنجره باعث می گردد که بخش عمده ای از توان کولر گازی صرف خنک کردن بیهوده هوای گرم ورودی شود. این مورد سبب افزایش مدت کار کمپرسور و فرسودگی زود هنگام آن می‌گردد؛ ضمن این که اتاق هم به نحو مطلوب خنک نمی‌شود. اگر درهای داخلی هم باز باشند، کولر به جای خنک کردن فقط یک اتاق در واقع باید چند اتاق را با هم خنک کند. در حالی که توان این کار را ندارد و تنها بر اساس بار سرمایی یک اتاق محاسبه و انتخاب شده است.
• سرد کردن اتاق بیش از حد لزوم، ضمن این که از نظر بهداشتی صحیح نیست، موجب افزایش مصرف برق و فرسایش بیهوده دستگاه می‌شود. برای بهره برداری صحیح از کولر و ایجاد شرایط مطلوب در اتاق، حتما باید از ترموستات استفاده شود. اما حتی المقدور نباید درجه‌ی ترموستات را روی پایین‌ترین حد آن گذاشت، چرا که بدین صورت دوره کار کولر طولانی شده و مصرف انرژی آن افزایش می یابد.
• در ادارات باید کولر اتاق‌های خالی از کارمند، خاموش شود .
• کارخانجات سازنده اغلب در مورد نگهداری و بازبینی دوره‌ای کولرها و تمیز کردن فیلترها توصیه‌های اکید دارند‌.
• از قرار دادن منابع گرما از قبیل قابلمه غذای داغ و غیره روی کولرگازی یا در مجاورت آن باید خودداری شود.

 

پیشنهاد می‌شود مقاله‌ی: زنت چیست؟ + انواع دستگاه زنت را مطالعه کنید.

تفاوت داکت اسپلیت و کولر گازی در میزان مصرف برق

کولر گازی اسپلیت در مقایسه با مینی چیلر یا چیلر مصرف برق آن تا حدودی بالاتر می‌باشد، ولی نسبت به اسپلیت دیواری مصرف برق آن کمتر می‌باشد. بر اساس پارامتر‌های تاثیر گذار در هزینه‌های برق که متنوع می‌باشد، به طور متوسط بین ۱۰ تا ۱۵ درصد نسبت به هم متفاوت می‌باشد.

• تنظیم دما‌ی نقطه‌ی آسایش برای هر خانواده نسبت به موقعیت جغرافیایی (دما و رطوبت‌ هوا) و همچنین طبع بدنی و عادات متفاوت می‌باشد که در طول مدت روشن بودن دستگاه موثر است.
• رعایت نکات بهره‌وری انرژی از طرف مصرف کننده بسیار حایز اهمیت است. باز یا بسته بودن درب‌ها و پنجره‌ها و همچنین میزان تهویه‌ی هوا، درزها و خروجی‌های هوا و همچنین رعایت مبحث ۱۹ ساختمان موثر است.
• زاویه‌ی تابش آفتاب و اشراف ساختمان به همسایه‌های کناری یا طبقاتی در آپارتمان‌ها، مصرف انرژی را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

 

تفاوت داکت اسپلیت و کولر گازی (اسپلیت) از نظر قدرت گرمایشی و سرمایشی

به دلیل مرکزی بودن دستگاه داکت اسپلیت و طراحی آن در یک حجم متمرکز، قدرت سرمایشی آن بالاتر بوده و از طرفی استهلاک دستگاه بیشتر می‌باشد.

اما کولر گازی اسپلیت به دلیل مجزا بودن دارای استهلاک کمتری می‌باشد.

مقایسه‌ی میزان صدای دو دستگاه داکت اسپلیت و کولر گازی

میزان صدای مجاز برای دستگاه‌های تهویه مطبوع داخلی (Indoor)، ۶۵ دسیبل می باشد.

برخی از دستگاه‌های داکت اسپیلیت متاسفانه از این حد مجاز بالاتر می باشد و در زمستان که در ها بسته است، صدای دستگاه آزاردهنده می‌باشد.

در برخی از طراحی های داکت اسپیلیت که کیفیت دستگاه بالا می‌باشد، میزان صدای دستگاه در حد مجاز بوده و قابل تحمل است.

ساختمان و اجزای تشکیل دهنده دستگاه داکت اسپلیت و کولر گازی

هر دو دستگاه داکت اسپلیت و کولرگازی دو تکه بوده، و کندانسور (outdoor) در محیط خارجی ساختمان نصب می‌گردد.

unit ‌indoor (بخش داخلی دستگاه)، در داخل ساختمان نصب می‌شود. با این تفاوت که در داکت اسپلیت هوای سرد با کانال کشی به سالن و اتاق‌ها منتقل می‌شود ولی در کولر گازی اسپلیت هر سالن و اتاق دارای دستگاه مجزا می‌باشد.

مقایسه‌ی قیمت داکت اسپلیت و کولر گازی

برای مقایسه‌ی قیمت داکت اسپلیت و کولر گازی باید چند فاکتور مهم را بررسی کنیم تا بتوانیم به انتخاب مناسبی داشته باشیم:

هزینه‌ی اولیه و ثانویه هر دستگاه

هزینه‌ی اولیه شامل قیمت دستگاه و هزینه‌ی نصب و اجرای آن می‌باشد. که با این تقسیم بندی داکت اسپلیت به دلیل اجرای کانال کشی و در اکثر موارد لوله کشی بیشتر، هزینه های بالاتری نسبت به کولر گازی دارد.

طبق تحلیل و ارزیابی بازار توسط تیم تحقیقاتی مهریزان، قیمت داکت اسپلیت در برند‌ها و کیفیت‌های مختلف نسبت به کولر گازی، ممکن است تا ۲۰ درصد بیشتر باشد.

هزینه‌های ثانویه شامل میزان مصرف برق و هزینه‌های تعمیرات و نگهداری می‌باشد. طبق بررسی‌های انجام شده از قبوض برق استفاده کنندگان، میزان مصرف برق داکت اسپلیت کمتر از کولر گازی می‌باشد، علت این امر این است که معمولا تعداد دستگاه‌های کولر گازی در ساختمان‌ها ممکن است به چند عدد برسد.

برای مثال؛ یک واحد ۲۰۰ متری با ۳ اتاق خواب و یک اتاق پذبرایی بزرگ، نیاز به چند دستگاه در ظرفیت‌های مختلف دارد.

اما داکت اسپلیت یک سیستم مرکزی است که با کانال کشی، سرمایش کل محیط مورد نظر را تامین می‌کند.

در نتیجه؛ مصرف برق به دلیل کاهش تعداد یونیت و به تبع آن کاهش تعداد کمپرسور، کاهش چشمگیری پیدا می کند.

انتخاب برند و کیفیت دستگاه

انتخاب برند و کیفیت دستگاه برند مورد نظر تاثیر زیادی در قیمت تمام شده برای خریداران دارد.

باید توجه داشت که یک کولر گازی گران‌قیمت را باید با یک داکت اسپلیت مشابه خود از نظر قیمت مقایسه نمود تا در تحلیل نهایی دچار اشتباه نشد.

تجربه ثابت کرده است که استفاده از سیستم‌های ارزان قیمت و بی کیفیت به دلیل تعمیرات بیشتر و در مواردی، مصرف برق بالاتر در طول زمان خریداران را متحمل هزینه‌های بیشتری می‌کند.

نتیجه گیری:

قیمت اولیه خرید و نصب سیستم کولر گازینسبت به نصب سیستم داکت اسپلیت کمتر است. با این که هزینه های خرید و نصب  سیستم داکت اسپلیت بالاتر است، این سیستم کارایی بیشتری دارد. به همین ترتیب، اگر قصد دارید مدت طولانی در یک خانه بمانید، این می تواند گزینه مقرون به صرفه تری در طول زمان باشد.

منابع

• کولر‌های گازی اسپلیت- مهندس مهدی رضایی
• محاسبات تاسیسات ساختمان- مهندس سید مجتبی طباطبایی